ANA SAYFA TARSUS ÇATALBURUN. BLOGSPOT. COM
ANADOLUNUN ÖZGÜN HAYVANLARI
ÇATALBURUN
* Vet. Hekim, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği AD
Doktora Öğrencisi, 06110, Dışkapı-Ankara.
Cilt: 79 Sayı: 3 Yıl: 2008 73
Özden DERBENTLİ*
Çatalburun av köpekleri Tarsus ve
civarındaki köylerde uzun yıllardır av
köpeği olarak beslenmektedir. Sayılarının
bugün itibarıyla 200 kadar
olduğu tahmin edilmektedir. Çatalburun
ırk özelliği gösteren köpeklerin
20 tanesi Tarsus Belediyesinin
hayvan barınağında koruma altına alınmıştır.
Mersin’de “Çatalburun” olarak tabir edilen bu
ırk yurtdışında ‘‘Turkish Pointer’’ olarak tanınmaktadır
(4).
Tarsus çatalburunların nasıl saflaştırıldıkları
ve nasıl bir ırk haline getirildikleri konusunda
yazılı bir kaynak bulunmamakla birlikte Eshab-ı
Kehf ve Yedi Uyurlar (M.S.298) anlatılarında
geçen Yedi Uyurlar’ın yanında bulunan köpeğin
(Kıtmir’in), halk arasında bir çatalburun
olduğuna inanılmakta ve 1930’lardan beri Tarsus
ve civarında yaşadıkları bilinmektedir (2).
Temel özellikler
Familya: Pointer
Diğer Adları: Turkish Pointer, Türk Pointeri,
Tarsuslu Çatalburun, Çatal burun
Tüy rengi: Erkeklerde kahve-beyaz, dişilerde
kahve-beyaz ve düz kahverengi belirgin özellik
olarak görülmüştür.
Çıkış Yeri: Türkiye-Tarsus
Kullanım Alanı: Av köpeği, narkotik, aramakurtarma
ve polis köpeği
Ortalama Yaşam Süresi: 10-13 yıl
Kilo Erkek/Kilo Dişi: 16-25/14-22 kg
Boy Erkek/Boy Dişi: 45-63/46-62 cm (4).
Burun yapısı: Tam ortadan ikiye bölünmüş
gibi duran karakteristik burunları yüzünden
çatalburun denilmektedir.
Çene yapısı: Dişilerin tamamında çene yapısı
makas tipi olarak belirlenmiştir. Yani üst çene,
alt çeneye kenetlenmiş yapıdadır. Erkeklerin
ise %94,59’u makas konumlu, %5,41 oranında
ise alt çenenin kısa konumlu, yani alttan meyilli
çene yapısında olduğu belirlenmiştir.
Dudak yapısı: Üst dudak yapılarının, erkeklerde
%16,22 oranında ayrık, %83,78 oranında
normal; fakat burun deliklerinin aralıklı olduğu,
dişilerde ise %4 oranında ayrık, %6 oranında
normal; fakat burun deliklerinin aralıklı olduğu
belirlenmiştir.
Deri elastikiyeti: Deri elastikiyeti Tarsus
Çatalburun av köpekleri için karakteristik bir
özellik sayılabilir. Deri, vücut üzerine tam oturmuyormuş
gibi görünüp elle tutulduğunda çok
esnek yapıdadır. İncelemeler sonucunda, erkeklerde
%91,89 oranında elle çekildiğinde esneme
yapan deri özelliği görülmüştür. Erkeklerin
%5,4’ünün normal, %2,7’sinin derisinin ise
gözle görülür şekilde döküm yaptığı belirlenmiştir.
Dişi bireylerin %88’i esnek deri yapısında,
%12’sinin ise normal deri yapısında olduğu
belirlenmiştir.
Ferma özelliği: Ferma avın yerini bulup belirleyerek
avı ürkütmeden ama avcıyı da haberdar
edecek şekilde köpeğin yaptığı harekete denir.
Ferma, Tarsus çatalburun köpeklerince iki şekilde
yapılmaktadır. Erkeklerin %89,18’i donarak
ferma yapmakta, %86,48’i ayak kaldırarak ferma
yapmaktadır. Hem ayak kaldırarak hem de
donarak ferma yapan erkek sayısı %75,67’dir.
Dişilerde ferma hareketi ise %88’inde donarak,
%80’inde ayak kaldırarak yapılmaktadır. Dişilerin
her iki ferma şeklini gösterme oranı ise
%68’dir. Hem dişi hem erkek bireylerin tamamı
her iki ferma şeklinden birini mutlaka yapmaktadır.
Göz ve burun rengi: Dişiler ve erkeklerin
genelinde göz rengi bal sarısı, burun rengi ise
kahverengidir. İstisnai olarak az oranda ise göz
rengi; kahverengi ve siyah, burun rengi ise ten
renginde görülmüştür. Tüy rengi siyah olan
bireylerde burun ve göz renginin de siyah olduğu
belirlenmiştir.
Koku takibi: Koku takibi Tarsus Çatalburun
av köpeği ırkı tarafından hem yerden hem
de havadan yapılabilmektedir. Dişi ve erkek
bireylerin havadan koku takibi yapma oranı
%79,24’dür. Yerden koku takibi ise toplam %
95,29’dur. Bireylerin tamamında hem yerden
hem havadan koku takibi %70 oranındadır.
Tüy yapısı ve rengi: Renk yoğunluğu olarak
erkeklerde kahve-beyaz, dişilerde kahve-beyaz
ve düz kahverengi belirgin özellik olarak görülmüştür.
Tüy özellikleri açısından erkek ve dişi
bireylerin büyük çoğunluğunu ince tüylü belirlenmiştir
(5).
Karakter özellikleri
Çocuklarla İlişkileri: İncelenen bireylerin
genelinde ev halkının dışındaki insanlarla da ve
özellikle çocuklarla hemen samimi tavırlar geliştirdikleri
gözlemlenmiştir. Çocuklarla oynamayı
sevmeleri bu ırkın hasta çocuklarla ilgili rehabilitasyon
amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir
(1).
Saldırganlık: İncelenen bireylerin genelinde,
saldırgan eğilimler olmadığı gözlemlenmiştir
(5).
Bir Türk köpeği olan çatalburun ırkının dünya
bilim çevrelerine tanıtılması, ayrıca Kaçakçılık
ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
çalışmalarıyla dünya köpek ırkları literatürüne
“Türk ırkı Tarsuslu Çatalburun” köpeği şeklinde
bilimsel adıyla kabul ettirilmesi planlanmaktadır
(3).
Kaynakça
1. Anadolu Avcısı (2007): Tarsus Çatalburun.
Erişim: http://www.anadoluavcisi.com/tarsus_
catalburun.html Erişim Tarihi: 28.10.2008
2. Catalburun.com (2006): Çatalburun Yerli Köpek
Irkı. Erişim: http://www.catalburun.com/d1.html
Erişim Tarihi: 28.10.2008
3. Düzce Damla Gazetesi (2008): Çatal Burun.
Erişim: http://www.duzcedamla.com/index.
php?option=com_content&task=view&id=5834&Ite
mid=109&show=1 Erişim Tarihi: 27.10.2008
4. Evcilshop.com (2008): Çatalburun. Erişim: http://
www.evcilshop.com/forum/catalburun-t-295.html
Erişim Tarihi 28. 10.2008º
5. Tarsus Avcılar Kulübü (2008): Tarsus Çatalburun
Av Köpekleri. Erişim: http://www.tarsuscatalburun.
org/ Erişim Tarihi: 28.10.2008
74 Cilt: 79 Sayı: 3 Yıl: 2008
Anadoluʼnun Özgün Hayvanları
ÇATALBURUN
* Vet. Hekim, Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği AD
Doktora Öğrencisi, 06110, Dışkapı-Ankara.
Cilt: 79 Sayı: 3 Yıl: 2008 73
Özden DERBENTLİ*
Çatalburun av köpekleri Tarsus ve
civarındaki köylerde uzun yıllardır av
köpeği olarak beslenmektedir. Sayılarının
bugün itibarıyla 200 kadar
olduğu tahmin edilmektedir. Çatalburun
ırk özelliği gösteren köpeklerin
20 tanesi Tarsus Belediyesinin
hayvan barınağında koruma altına alınmıştır.
Mersin’de “Çatalburun” olarak tabir edilen bu
ırk yurtdışında ‘‘Turkish Pointer’’ olarak tanınmaktadır
(4).
Tarsus çatalburunların nasıl saflaştırıldıkları
ve nasıl bir ırk haline getirildikleri konusunda
yazılı bir kaynak bulunmamakla birlikte Eshab-ı
Kehf ve Yedi Uyurlar (M.S.298) anlatılarında
geçen Yedi Uyurlar’ın yanında bulunan köpeğin
(Kıtmir’in), halk arasında bir çatalburun
olduğuna inanılmakta ve 1930’lardan beri Tarsus
ve civarında yaşadıkları bilinmektedir (2).
Temel özellikler
Familya: Pointer
Diğer Adları: Turkish Pointer, Türk Pointeri,
Tarsuslu Çatalburun, Çatal burun
Tüy rengi: Erkeklerde kahve-beyaz, dişilerde
kahve-beyaz ve düz kahverengi belirgin özellik
olarak görülmüştür.
Çıkış Yeri: Türkiye-Tarsus
Kullanım Alanı: Av köpeği, narkotik, aramakurtarma
ve polis köpeği
Ortalama Yaşam Süresi: 10-13 yıl
Kilo Erkek/Kilo Dişi: 16-25/14-22 kg
Boy Erkek/Boy Dişi: 45-63/46-62 cm (4).
Burun yapısı: Tam ortadan ikiye bölünmüş
gibi duran karakteristik burunları yüzünden
çatalburun denilmektedir.
Çene yapısı: Dişilerin tamamında çene yapısı
makas tipi olarak belirlenmiştir. Yani üst çene,
alt çeneye kenetlenmiş yapıdadır. Erkeklerin
ise %94,59’u makas konumlu, %5,41 oranında
ise alt çenenin kısa konumlu, yani alttan meyilli
çene yapısında olduğu belirlenmiştir.
Dudak yapısı: Üst dudak yapılarının, erkeklerde
%16,22 oranında ayrık, %83,78 oranında
normal; fakat burun deliklerinin aralıklı olduğu,
dişilerde ise %4 oranında ayrık, %6 oranında
normal; fakat burun deliklerinin aralıklı olduğu
belirlenmiştir.
Deri elastikiyeti: Deri elastikiyeti Tarsus
Çatalburun av köpekleri için karakteristik bir
özellik sayılabilir. Deri, vücut üzerine tam oturmuyormuş
gibi görünüp elle tutulduğunda çok
esnek yapıdadır. İncelemeler sonucunda, erkeklerde
%91,89 oranında elle çekildiğinde esneme
yapan deri özelliği görülmüştür. Erkeklerin
%5,4’ünün normal, %2,7’sinin derisinin ise
gözle görülür şekilde döküm yaptığı belirlenmiştir.
Dişi bireylerin %88’i esnek deri yapısında,
%12’sinin ise normal deri yapısında olduğu
belirlenmiştir.
Ferma özelliği: Ferma avın yerini bulup belirleyerek
avı ürkütmeden ama avcıyı da haberdar
edecek şekilde köpeğin yaptığı harekete denir.
Ferma, Tarsus çatalburun köpeklerince iki şekilde
yapılmaktadır. Erkeklerin %89,18’i donarak
ferma yapmakta, %86,48’i ayak kaldırarak ferma
yapmaktadır. Hem ayak kaldırarak hem de
donarak ferma yapan erkek sayısı %75,67’dir.
Dişilerde ferma hareketi ise %88’inde donarak,
%80’inde ayak kaldırarak yapılmaktadır. Dişilerin
her iki ferma şeklini gösterme oranı ise
%68’dir. Hem dişi hem erkek bireylerin tamamı
her iki ferma şeklinden birini mutlaka yapmaktadır.
Göz ve burun rengi: Dişiler ve erkeklerin
genelinde göz rengi bal sarısı, burun rengi ise
kahverengidir. İstisnai olarak az oranda ise göz
rengi; kahverengi ve siyah, burun rengi ise ten
renginde görülmüştür. Tüy rengi siyah olan
bireylerde burun ve göz renginin de siyah olduğu
belirlenmiştir.
Koku takibi: Koku takibi Tarsus Çatalburun
av köpeği ırkı tarafından hem yerden hem
de havadan yapılabilmektedir. Dişi ve erkek
bireylerin havadan koku takibi yapma oranı
%79,24’dür. Yerden koku takibi ise toplam %
95,29’dur. Bireylerin tamamında hem yerden
hem havadan koku takibi %70 oranındadır.
Tüy yapısı ve rengi: Renk yoğunluğu olarak
erkeklerde kahve-beyaz, dişilerde kahve-beyaz
ve düz kahverengi belirgin özellik olarak görülmüştür.
Tüy özellikleri açısından erkek ve dişi
bireylerin büyük çoğunluğunu ince tüylü belirlenmiştir
(5).
Karakter özellikleri
Çocuklarla İlişkileri: İncelenen bireylerin
genelinde ev halkının dışındaki insanlarla da ve
özellikle çocuklarla hemen samimi tavırlar geliştirdikleri
gözlemlenmiştir. Çocuklarla oynamayı
sevmeleri bu ırkın hasta çocuklarla ilgili rehabilitasyon
amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir
(1).
Saldırganlık: İncelenen bireylerin genelinde,
saldırgan eğilimler olmadığı gözlemlenmiştir
(5).
Bir Türk köpeği olan çatalburun ırkının dünya
bilim çevrelerine tanıtılması, ayrıca Kaçakçılık
ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
çalışmalarıyla dünya köpek ırkları literatürüne
“Türk ırkı Tarsuslu Çatalburun” köpeği şeklinde
bilimsel adıyla kabul ettirilmesi planlanmaktadır
(3).
Kaynakça
1. Anadolu Avcısı (2007): Tarsus Çatalburun.
Erişim: http://www.anadoluavcisi.com/tarsus_
catalburun.html Erişim Tarihi: 28.10.2008
2. Catalburun.com (2006): Çatalburun Yerli Köpek
Irkı. Erişim: http://www.catalburun.com/d1.html
Erişim Tarihi: 28.10.2008
3. Düzce Damla Gazetesi (2008): Çatal Burun.
Erişim: http://www.duzcedamla.com/index.
php?option=com_content&task=view&id=5834&Ite
mid=109&show=1 Erişim Tarihi: 27.10.2008
4. Evcilshop.com (2008): Çatalburun. Erişim: http://
www.evcilshop.com/forum/catalburun-t-295.html
Erişim Tarihi 28. 10.2008º
5. Tarsus Avcılar Kulübü (2008): Tarsus Çatalburun
Av Köpekleri. Erişim: http://www.tarsuscatalburun.
org/ Erişim Tarihi: 28.10.2008
74 Cilt: 79 Sayı: 3 Yıl: 2008
Anadoluʼnun Özgün Hayvanları
Sponsor Bağlantı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder